Geçenlerde Friendfeed’de bir meslekdaşımla işe alımlarda kullanılmakta olan testler üzerine yazıştık. Ben yetkinlik incelemesi yapan testlerin çok geniş çaplı işe alım süreçleri hariç adayları elemek için kullanılması taraftarı olmadığımı belirttim. İnsan kaynağınıza kendi aklınızla değil de bir kağıt parçası üzerindeki sorularla dokunmak bana mesleki olarak çok da ‘insani’ gelmiyor. Ama bunun ötesinde adaylarınızın teknik bilgisini sınamak için test yaparsınız, yaparım, o apayrı bir durum.

Meslekdaşımla yazışmam esnasında bana şu soruyu yöneltti “Siz test yapmıyorsanız karşınızdaki adayın analitik düşünebilip, düşünemediğini nasıl anlıyorsunuz?”. Ona mülakat soruları vasıtasıyla bunu rahatlıkla öğrenebileceğimi yazdım. Ama eğer mülakat yapan kişinin analitik düşünme becerisi iyi değilse zaten karşısındaki adayın beceri seviyesini çok da tartamaz demedim, yanlış anlayabilir, alınabilir, hatta kızabilirdi.

Aslında belki de analitik düşünmek kavramını bir parça açarsak, bir adayın bu beceriye sahip olup olmadığını anlamanın yollarını birlikte daha sağlıklı şekilde tespit edebiliriz.

Analitik düşünmek bir konuyu tümden gelim metoduyla alt konularına ayırdıktan sonra her bir alt konunun ana konu ve diğer alt konularla olan bağlantılarını ortaya koyup, tahlil edebilmek, ardından çıkan sonuçları tekrar tüme varım metoduyla bir araya toplayarak düşünebilmek, değerlendirebilmektir. Sonuç odaklı olmak ise bu değerlendirmeler sonunda çıkan çözüm alternatiflerinden en uygununu seçebilmektir.

Peki, böyle bir yetkinlik kişiye ne gibi avantajlar sağlar? Analitik düşünmek kişiye, iş süreçlerinin verimliliğini arttırmak, yeni iş geliştirmek, proje yaratmak ve yönetebilmek, ekip kurmak ve yönetebilmek gibi iş hayatımızdaki kilit görevleri rahatça üstlenebilme gücünü, özgüvenini verir.

O zaman biz bir kişinin analitik düşünceye sahip olup olmadığını ne gibi sorular sorarak anlayabiliriz? Elbet öncelikli olarak 5N 1K kuralını hatırlarız ve …

– Kişi kariyer hayatında iş süreçlerinde verimlilik yaratacak bir proje geliştirmiş midir? Nedir? Nasıl bir verimlilik sağlamıştır? …
– Kişi hiç bir proje ekibi kurup yönetmiş midir? Hangi konuda, nasıl bir süreç yürütmüştür? Sonuç ne olmuştur? Ne gibi problemler yaşamıştır? Nasıl çözümler üretmiştir?…
– Kişi hiç yeni bir iş geliştirmiş midir? Nedir? Geliştirilen iş güncel midir? Ne gibi problemlerle karşılaşmıştır? Bunları nasıl gidermiştir?…
– Kişiye karşılaştırmalı sorular sorabilirsiniz. Örnek: Çalıştığınız iki sektör; hizmet ve üretimin mesleki bazda avantaj ve dezavantajlarını karşılaştırabilir misiniz?…

Eğer bu tarz ana ve bağlantılı sorularınıza tatmin edici cevaplar alıyorsanız adayınız analitik düşünme yeteneğine sahiptir.