2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü. Türkiye’de sayısı 0-14 yaş grubu çocuklarda sayısı 125.000 bini bulduğu düşünülen otizmli bireyleri tanımak, anlamak için çok önemli bir gün.
Otizm Platformu, Türkiye’deki otizmli bireylerin ekonomik, sosyal ve kültürel hayata tam katılımlarının sağlanması amacıyla ülkemizde bu alanda çalışan önde gelen 17 sivil toplum örgütünün bir araya gelmesi ile oluşturulmuş bir sivil toplum hareketi. Amaçları otizmle ilgili toplumsal bilinçlendirme ve yapılandırma çalışmaları kapsamında lobi faaliyetleri ve iletişim çalışmaları gerçekleştirmek. Bu çalışmaları dahilinde hazırladıkları web sitesi aracılığıyla otizm hakkında kapsamlı bilgiyi kamuya ulaştırıyorlar.
Otizm Nedir?
Otizm, doğuştan gelen, beynin ve sinir sisteminin farklı yapısından ya da işleyişinden kaynaklandığı kabul edilen nörolojik bir bozukluktur. Başkalarıyla etkileşimde bulunmayı engelleyen ve kişinin kendi iç dünyasıyla baş başa kalmasına yol açan otizm, genellikle 3 yaştan önce ortaya çıkarak, bireylerin sosyal iletişim, etkileşim ve davranışlarını olumsuz olarak etkilemektedir.
Tüm dünyada tanılama bilimselliği kabul edilen DSM- IV/V ölçütlerine göre 2009 itibari ile ABD başta olmak üzere bir çok ülkede otizm teşhisi 100 çocukta bire, kızlara nazaran hastalığın ¾ oranında daha yoğun görüldüğü erkek çocuklarda ise 94 çocukta bire kadar çıkmaktadır. Dünyada son yıllarda şeker, kanser ve AIDS dahil olmak üzere bir çok hastalıktan daha fazla sayıda otizm teşhisi alınmaktadır.
Otizmin Nedenleri Nelerdir?
Otizmin genetik tabanlı olduğu görüşü ile yapılan çalışmalarda bazı ipuçlarına rağmen, otizme neden olan genler henüz belirlenememiştir. Genetik faktörlerin çevresel koşullarla (yanlış beslenme, çevre kirliliği, kimyasal maddeler, yanlış ilaç kullanımı)tetiklenebileceği düşünülmektedir. Otizmin biyolojik nedenlerini anlayarak tedavisini geliştirmek üzere yürütülen yoğun bilimsel araştırmalardan henüz genellenmiş kesin sonuçlar alınmamıştır.
Ne zaman otizmden şüphelenmelisiniz?
Eğer çocuğunuzda aşağıdaki özellikler varsa;
• Sizinle ve başkalarıyla göz kontağı kurmuyorsa,
• İsmi söylendiğinde veya çağrıldığında dönüp bakmıyorsa, söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa,
• Konuşmada yaşıtlarının gerisinde kalmışsa, başkaları ile söyleşiyi başlatma ya da sürdürmede belirgin bir bozukluğu varsa, basmakalıp, yineleyici (ekolali) ya da özel bir dil kullanarak garip konuşuyorsa veya konuşması hiç gelişmemişse,
• Gözleri sık sık bir şeye takılıp kalıyorsa,
• Anlamsız gülme veya ağlama krizleri varsa,
• Parmağıyla istediği şeyi işaret ederek göstermiyorsa,
• Oyuncaklara amacına uygun oynamayı beceremiyorsa, yaşıtlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,
• Ellerini kanat gibi çırpma, parmak uçlarında yürüme, kendi çevresinde veya eşyalar etrafında dönme, sallanma, çırpınma şeklinde garip ve yineleyici hareketleri (stereotipi) varsa,
• Bir şarkının bir bölümünü tekrar tekrar söylemek, dolapların kapaklarını sürekli olarak açıp kapatmak, ayak parmaklarının ucunda odanın bir ucundan öbür ucuna koşturmak, bazı eşyaları döndürmek veya sürekli sıraya dizmek gibi çeşitli ilgi ve davranış takıntıları varsa,
• Günlük yaşamındaki düzen değişimlere aşırı tepkiler veriyor ve uyum sağlayamıyorsa,
• Kendilerine ve çevrelerine yönelik zarar verici davranışlara sahipse,
vakit kaybetmeden doğru teşhis ve tanılama için Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı bulunan üniversite hastanelerine veya çocuk ruh hastalıkları uzmanı veya çocuk nöroloğu bulunan Sağlık Bakanlığı’na bağlı devlet hastanelerine başvurmanız önerilmektedir.
OTİZMin tedavisi var mıdır?
Otizmin bugün için kabul edilen en önemli tedavi aracı, erken yaşta verilmeye başlanan yoğunlaştırılmış ve bireyselleştirilmiş özel eğitim dir. Erken yaşta tanı alarak,doğru yöntemlerle ve yoğun şekilde özel eğitim alan otizmli çocukların yarısına yakını, otizme özgü sorunların çoğundan uzaklaşabilmekte, genel eğitim düzeni içinde okula gidebilmekte ve yaşıtlarının sahip oldukları becerileri edinerek bağımsız bir birey olarak toplumda yerlerini alabilmektedirler.
Erken Teşhis ve Özel Eğitimin Önemi
Otizm tanısı sadece konunun uzmanları tarafından konabilir. Günümüzde 12 aylıktan itibaren tanı konulabilmektedir, erken yaşta tanı konması özel eğitime de erken başlanması açısından önemlidir. Yaşamın ilk 5 yılı, beynin en hızlı gelişim gösterdiği dönemdir. Özellikle 5 yaşından önce alınan yoğun özel eğitim desteği ile otizmin belirtileri ortadan kaldırılıp davranışlar değiştirebilir.
Özel eğitim, ihtiyacı olan bireylerin eğitim ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel aracılığı ile uygulanan geliştirilmiş eğitim programları yardımıyla her otizmli çocuğun kendi özgü gereksinimlerine göre yürütülerek, çocuğa yaşına uygun beceriler ve toplumda kabul edilen davranışlar kazandırmayı hedefler.
Özel eğitim alan otizmli çocukların sosyal ilişkilerinin geliştiği, iletişim becerilerinin arttığı ve takıntılı davranışlarının azaldığı bilinmektedir. Özel eğitimin yoğun ve kesintisiz olarak, yılda 12 ay haftada 40 saat uygulanması için, uzman-eğitimci-aile üçgeninde bir ekip oluşturulması, ailelerin de eğitimciler ve uzmanlar tarafından çocuğa öğretilen becerileri evde de öğretmeye devam etmesi gerekmektedir.
Eğitim hakkı her çocuk için anayasal bir hak olmasına ve okulöncesi eğitim zorunlu olmasına rağmen, ülkemizde otizmli çocuklar için erken çocukluk (0-3 yaş)programı yoktur, okulöncesi (3-6yaş) dönemine yönelik eğitim programlarının da geliştirilmesi gerekmektedir.
Çocuğunuz bu yaş dönemlerinde ise, özel eğitimi için hiç vakit kaybetmeden özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine veya özel eğitim okullarından size yakın olan birine başvurmanızı ve çocuğunuza uzman yönlendirmesi ile eğitim aldırmaya başlamanızı tavsiye ederiz.
Özel eğitim maliyetlerinin bir kısmı, devlet tarafından karşılanmaktadır. Çocuğunuzun hiç vakit kaybetmeden eğitim alabilmesi için, teşhisin kesinleşmesini takiben eğitim alabilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı size en yakın Rehberlik ve Araştırma Merkezi’ne (RAM) başvurmanızı öneririz.
Yalnız değilsiniz!
Çocuğunuzun otizmli olduğundan şüphe ediyorsanız veya yeni teşhis aldıysanız, otizm konusunda doğru bilgilenmeli ve otizmle yaşamın zorluklarını öğrenmelisiniz. Unutmayın ki, otizmin nedeni siz değilsiniz, ayrıca erken tanılama ve özel eğitim desteği ile otizmli çocuğunuz zamanla gelişim göstererek toplumda bağımsız bir birey olarak yerini alabilir.
Otizmle yaşamayı kabullenmek, anne-babalar için uzun, zorlu ve iniş-çıkışlı bir süreçtir. Ailede her birey bu süreci farklı yaşayarak, durumu anlamakta ve kabullenmekte sorunlar yaşayabilir. Siz de otizmli bir çocuk ebeveyni olarak önünüzdeki bu yeni hayat düzenine uyum sağlamakta zorlanırken, bir yandan da yakın çevrenizdekilerin durumu anlamaları ve kabul etmeleri için çaba harcamak zorunda kalabilirsiniz.
Bu süreçte ülkemizde otizmle ilgili çalışmalar yapan ve ağırlıklı olarak otizmden birincil derecede etkilenen aileler tarafından kurulan dernekler veya vakıflara katılarak destek ve bilgi alabilir, çalışmalara siz de katılarak otizm konusundaki bilgilendirmenin artmasını sağlayabilirsiniz.
Kaynak: http://bendevatandasim.com/