Teşekkür Ederim
2013 yılı boyunca,
Kaynağım İnsan’ı ve sosyal medya hesaplarını takip eden bütün okuyucularıma,
Hemen hemen bütün yazılarımı yorumlarında paylaştığı linkler ile zenginleştiren, performans yönetimi yazılarımı derleyerek paylaşan ve benim için bir de yazı yazan Gökhan Yılmaz‘a,
Bloglarında farklı nedenlerle Kaynağım İnsan’dan bahsederek beni motive eden genç İK blogcuları Mehmet Emrah Özkan, Hayati Arpacı‘ya,
Başarıları ile gurur duyduğum vefalı, genç meslekdaşım Aydan Çağ‘a,
Destek sürecine başladığımız ilk andan itibaren aklımı, fikrimi açan, potansiyelimi keşfetmemi sağlayan “Koç’uma“,
Üniversitelerine davet ederek binlerce genç beyinle buluşmamı sağlayan öğrenci kulüplerine,
İETT Performans Gelişim ve Kariyer Yönetimi projesinde birlikte çalıştığım bütün İETT çalışanları, takım arkadaşlarım ve Nilgün Ülker’e,
Mesleki bilgimin ve algımın çok yönlü gelişmesine vesile olan Microsoft‘a,
Kaynağım İnsan’ın teknik sürdürebilirliği için emek veren eşim İlhan’a,
çok teşekkür ederim.
Sizler sayesinde 2013 yılı gerçekten sıra dışıydı.
2013 Yılına Uygun Bir Sıfat
2013 yılının son pazar günü oturdum bilgisayar başına ve kendime iki soru sordum:
1. 2013’de Kaynağım İnsan aracılığı ile kafamı en çok meşgul eden beş konu nedir?
2. 2013’ü bir sıfat ile tarif edersen, bu ne olurdu?
.
Birinci sorunun cevaplarını sıralıyorum:
1. Gezi Direnişi
Gezi Direnişi, bir toplumsal hareket olarak Türkiye tarihini değiştirdi.
Gezi parkı ve içindeki ağaçların tetiklediği direnişin baş rolünde Y kuşağı vardı. Y kuşağını okumayı iktidar partisi ve lideri başaramadı, on bir yıllık iktidarının en büyük hatasını yaptı.
Peki biz İK’cılar Gezi Direnişi’nden ne gibi mesajlar aldık? Bu konu hakkındaki görüşlerime, Haziran ayında yayınladığım üç bölümden oluşan yazı dizim ile ulaşabilirsiniz.
2. Etik (Ahlaki) Değerler
Bir şirketin uzun yıllar ayakta kalabilmesi için önce paraya değil, ahlak kurallarına uyulmasına ihtiyaç vardır. İK’nın literatüründe “etik değerler” olarak geçen bu kuralların yazılı şekilde bütün çalışanlara ulaştırılması son derece önemlidir.
Etik kurallar, şirketin ve çalışanların birbirlerine, topluma ve çevreye karşı hangi tutumları sergilemesinin arzulandığını sıralar. Örneğin şirket parasını ve malını haksız şekilde zimmete geçirmek ahlaki olarak düşüklük ve hukuken de suçtur.
Bu konu ile ilgili yazımı buradan okuyabilirsiniz.
3. Microsoft’un Performans Değerlendirme Sistemini Kaldırması
2013 yılının sonunda devrim niteliğinde bir olay yaşasık. Microsoft, bizim şirketlerimizde yıllardır kurmak ve sağlıklı işletebilmek için uğraştığımız performans değerlendirme sisteminin uygulanmasına son verdi.
Neden?
Bana göre cevabı Microsoft’un faaliyet gösterdiği bilişim teknolojileri sektörünün doğasında aramak gerek. Bu sektör bütün çalışanlarına ilk mesaj olarak “inovasyon” diyor. Bu mesajı “takım çalışması” ve “işbirliği” takip ediyor. Performans değerlendirme sistemleri ise bu üç mesajın da etkisini düşüren bir uygulama. Çünkü bizler performans değerlendirmede bireyi ele alıyoruz ve ona hedefler koyuyoruz. Çalışan hedefine ulaşamadığı takdirde ise tahammülümüz az. Hataya kapımız kapalı. Oysa ki, inovasyon bireye ve takıma “hata yap” der. Çalışanlar, ancak hatalar yaparak, arkadaşların ile işbiriliği geliştirerek yeni fikirler, yeni yollar bulabilir, bilişim teknolojileri şirketlerinin önünü açarak, geleceğini tanımlayabilirler.
Kısacası Microsoft, çalışanlarına verdiği inovasyon mesajı ile uyguladığı performans değerlendirme sistemi mantığının taban tabana zıt olduğunu sonunda farketti.
Bu gelişmenin bütün İK’cılar tarafından iyi analiz edilmesi gerektiğini düşünüyorum.
Konu ile ilgili yazıma buradan ulaşabilirsiniz.
4. Gelecek Sosyal Sözleşme
Kemal Derviş’in geçen Temmuz ayında Project Synticate’de yayınlanan Gelecek Sosyal Sözleşme başlıklı yazısı beni çok etkiledi. Derviş’in açtığı pencere doğrultusunda düşünmeye ve kaynak takibine başladım.
21. yüzyılı, geçtiğimiz yüzyılın standartlarını aşarak hayal etmemiz, kurgulamamız gerekiyor. Bizlerin gündelik ve iş hayatlarımızda karşımıza çıkacak yeniliklerin hiçbirisi sürpriz olmamalı. Şimdiden alternatif senaryolar yazabilmeli, düşünce fırtınaları yapmalı, değişimin seyircisi değil, yapıcısı olmalıyız.
Çalışma hayatının değişim sürecini en çok etkileyen teknoloji, demografi ve ekoloji faktörlerini iyi bilmeliyiz. Çok yönlü şekilde, çok okumalıyız.
Size tavsiyem, 20. yüzyıl ile 19. yüzyılda insanın çalışma yaşamı üzerine kıyaslamalar yapın. Geçmiş iki yüzyılda yaşanan büyük değişimlerin belki de çok daha fazlasını biz 20. yüzyılla, 21. yüzyıl arasında geçireceğiz. Bu bir masal değil ve biz İK’cılar önce zihnen değişime hazırlıklı olmalıyız.
Konu ile ilgili yazıma buradan ulaşabilirsiniz.
5. İK’da Ölçümlenebilirlik
İK’da ölçümlenebilirlik; işlerimizin ve hedeflerimizin başarı ölçütlerinin sayısallaştırılması 2013’de herkesin gündemindeydi.
Her ne kadar Microsoft çalışanlarına “no more ratings” dese de, bence ‘bireylerin kendi performanlarını” takip edebiliyor olması, “nereden, nereye” sorusuna cevap verebilmesi, gelişimi izleyebilmek adına önemlidir. Konu ile ilgili yazıma buradan ulaşabilirsiniz.
Şirketler karne metodu ile kurumsal performans takiplerini yapıyor. Dolayısıyla artık İK bölümlerinin de kendi süreç ve hedef performans başarı ölçütlerini netleştirmeden yıla başlamaya kalkması, ciddi bir eksiklik olarak değerlendirilebilir.
Yılsonuna geldik. Birazdan büyük heyecanla 1 Ocak 2013 tarihli “2013 Kaynağım İnsan – İAK Performans Karnesi” başlıklı yazımda yer alan başarı ölçütlerimin sonuç değerlendirmesini yapacağım. 2014 yılı performans karnemi ise 1 Ocak 2014 Çarşamba günü yayınlayacağım.
.
2013 yılını için benim sıfatım:
“SIRA DIŞI”
Sizinki nedir?
Wise TV’de İnsan Kaynakları Üzerine
Wise TV, Profesyonel Bilgi Kaynağı
Wise TV ekibi ile kısa süre önce ve %100 şans eseri tanıştım. Aramızda hızla gelişen diyalog ve sonuçlarını sizinle paylaşmaktan mutluluk duyuyorum.
Wise TV, kendisini “iş dünyasında belli bir profesyonelliğe ulaşmış wise’ları buluşturan bir “nitelikli içerik platformu” olarak tanımlıyor. Siteye girdiğinizde elinizin altına gelen hap gibi konsatre bilgilerin hepsini yutmak istiyorsunuz.
Benim henüz sitede yayına alınmamış ama Youtube üzerinden şu an ulaşbileceğiniz sekiz videom bulunuyor;
1. Yönetici kimdir, lideri kimdir?
2. İyi yönetici olmadan iyi lider olunur mu?
İyi seyirler dilerim 😀
Etik Değerler Üzerine Vaka Çalışması
Şirketler etik (ahlak) değerler üzerine kurulmuştur. Bir şirketin etik değerlerinin çalışanları tarafından özümsenmiş şekilde uygulanıyor olması, o şirketin sürdürülebilir geleceğinin en temel taşıdır.
İnsan kaynakları bölümleri işveren markası değerlerini tanımlamaya çalışırken, etik değerlerin çalışanlar tarafından kurum içinde nasıl yorumlandığına yönelik çeşitli vaka çalışmaları kesinlikle yapmalıdırlar. Bu tür çalışmalar aslında bütün çalışanlara hem mesaj, hem de analiz niteliğindedir.
Örneğin ben size hemen bir vaka yazayım:
Şirkette satınalma yetkisine sahip çok güçlü yöneticilerden birinin yüklü bir satınalma sürecinde tedarikçiden rüşvet alarak yolsuzluk yaptığını tespit ettiniz.
Ne yaparsınız?
The Employer Brand – Simon Barrow & Richard Mosley
Realta‘nın dilimize kazandırdığı, Simon Barrow ve Richard Mosley tarafından yazılan “The Employer Brand”i okumayı yeni bitirdim.
İşveren markası kavramını İK terminolojisine katan Simon Barrow’ın mesleki altyapısı reklam/pazarlama üzerine. Dolayısıyla Barrow’un İK işine girdiğinde reklamcılık/pazarlama bilgisi ile İK iş süreçlerini çok isabetli bir şekilde birbirine entegre edebilmesi pek şaşırtıcı bir sonuç değil.
The Employer Brand kitabının ilk bölümü Simon Barrow tarafından yazılmış. İşveren markası kavramına neden ihtiyaç olduğu, tanımlanması, İngiltere’de insan kaynakları mesleği adına 80’li yıllardan başlayarak 2004’e kadar konuşulanlar, pek çok araştırma ve kurumsal örnek tarafından bu bölümde okuyucu ile paylaşılıyor. Bizlerin 2000’li yıllarda kafa yorduğumuz konuların, İngilitere’de 80’li, 90’li yıllarda gündemde olmasına elbette yine pek şaşırmıyoruz.
Kitabın ikinci bölümü ise Richard Mosley’a ait. İşveren markasının bir şirkette nasıl, hangi adımlarla tanımlanabileceği bu bölümde etraflıca, metotlar kullanılarak ve örneklerle anlatılıyor. Bence şirketinde işveren markası çalışmalarına başlamak isteyenler, bu kitabı çok rahat güvenilir bir kılavuz olarak kullanabilirler.
Son bölümünde paylaşılan Reuters ve Tesco örnekleri, kitabın içeriğinin gayet güzel hayata geçirilebildiğinin kanıtı niteliğinde.
Ben The Employer Brand kitabını okurken şu üç mesajı çok net aldım;
1. İşveren markası çalışmalarına tepe yönetimin %100 desteği, liderliği ve aktif katılımı olmadan başlamayın,
2. İşveren markası çalışmalarına başlamadan önce pazarlama yönetimi, marka yönetimi üzerine mutlaka kitaplar okuyun.
3. İşveren markası projesinde ve sürecinde pazarlama ve kurumsal iletişim bölümleri ile her zaman kolkola çalışın. Ürün, hizmet markası ile işveren markasını birbiri ile uyumlu konumlandırın, yaşatın, geliştirin.
.
‘The Employer Brand’ kitabı iş kütüphanenizde bence ön sıralarda olmalı. Kitabı Realta’nın sitesinden temin edebilirsiniz.
Beş Yüz Çift Göz
Sayısı beş yüzü aşan meraklı ve beklenti dolu üniversiteli gencin karşısında sahneye çıkmak ve üç saat sürecek bir seminer vermek kadar büyük bir sınav, sorumluluk ve heyecan var mıdır acaba?
Benim için yok.
Çünkü eğer üniversiteli bir genç, soğuk ve yağmurlu tatil sabahında, rahat evinde sıcak çayını içmek yerine, çıkıp sizi dinlemeye geliyorsa, bu ilginin gerisinde büyük bir beklenti vardır. Bu beklentinin boyutlarını sahnenin ortasında durup, yüzlerce çift gözün size meraklı ve sorgulayıcı bakış şeklini gördüğünüzde iliklerinize kadar hissedersiniz.
Derin bir nefes alıp “merhaba” diyerek kalabalığa aklınızı, yüreğinizi açarsınız ve tek isteğiniz onların da size akıl ve yüreklerini açmasını sağlayabilmektir. İşte bahsettiğim büyük sınav budur; akıl ve yüreklerin buluşması. Dakikalar akarken kalabalığın tansiyonunu hep kontrol edersiniz. İlgiyi kaybetmemek, merakı karşılayabilmek, yüzleri güldürmek, katılımı sağlamak için onlara odaklanır, emek sarfedersiniz.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yabancı Diller Topluluğu‘nun başarılı organizasyonu bana muhteşem bir deneyim yaşattı. Salonca mülakatlar yaptık, şarkı söyledik, iş hayatı hakkında söyleştik, kahkahalarla güldük, fıkra bile dinledik 😉
Şu an biliyorum ki, salondaki gençlerden birçoğu son yirmi dört saat içinde internet üzerinden farklı kanallardan kariyerleri adına “akmaya” başladılar. Her akan su gibi onlar da kendileri için doğru olan yolu bulacaklar, yeter ki durmasınlar 🙂
Ayrıca Çanakkale bana hayatımdaki bir ilki yaşattı. Sevgili Gözde İlcan ile KampüsFM stüdyolarında radyo programı kaydı yaptık. Nefis bir tecrübeydi. Teşekkürler Gözde 🙂
KAGİDER – Yerel Yönetimlerde Daha Çok Kadın Olmalı
CaseCamp ’13’ün Ardından
Bilkent Üniversitesi Mühendislik Topluluğu’nun her yıl düzenlediği CaseCamp’in 2013 yılı etkinliği için öğrencilerden vaka çalışması yapmak üzere davet aldığımda çok mutlu oldum. Çoğunluğu mühendis olan kalabalık bir öğrenci grubuna, yarım gün içinde bir projenin nasıl yapıldığını öğretebilmek, herhalde son zamanlarda karşıma çıkan en heyecanlı sınavdı.
Etkinliğin birinci günü, vaka çalışması katılımcıları benim hazırladığım ‘yerli bir hızlı tüketim ürününün yurtdışı pazarlara açılması’ vakası üzerine çalıştılar. Onlara bu pazarlama vakası üzerinden, bir proje sürecinde ( 1 ) SWOT ve ( 2 ) PEST-LE analizi yapmayı, ( 3 ) mind map – zihin haritası çizmeyi, ( 4 ) proje yol haritası hazırlamayı ve ( 5 ) gant şeması oluşturmayı gösterdim. (Bütçe konusuna giremedik) Vaka çalışması sonunda da yedi ayrı gruptan yerli dondurma markamızı yurtdışına nasıl çıkarttıklarını büyük keyifle dinledik.
Etkinliğin ikinci günü ise vaka analizi yarışmasına ayrılmıştı. Ben yarışmanın juri üyelerinden biriydim. Yarışmaya katılan sekiz ekibin, kendilerine verilen vakayı bir önceki gün öğrendikleri proje yönetimi teknikleri ve sunum becerileri ile nasıl çözdükleri ve sunduklarını dinledik, puanladık. İlk üçü zor da olsa belirledik. Pırıl pırıl gençlerin sanki kırk yıllık profesyonelmişcesine yaptıkları çalışmalar, geliştirdikleri söylemler çok etkileyiciydi. Bir önceki gün gördükleri teknikleri uygulama becerileri ise beni anlatamayacağım kadar mutlu etti. Emek boşuna gitmemişti, hepsi proje yapmak işinin altyapısını öğrenmişti.
CaseCamp ’13’den ben kendime adıma üç ana mesaj çıkardım:
1. Gençlere ihtiyaç duydukları bilgiler ve teknikler öğretilir ve biraz yol gösterilirse başaramayacakları iş, aşamayacakları zorluk yok.
2. Üniversitelerdeki öğretim durumumuz olumsuz yönde düşündürücü. Pratikten uzak, güncelliğini kaybetmiş kitap bilgileri ile gençlerimizi iş hayatına hazırlayamayız. Bir üniversite öğrencisinin 4. sınıfa gelip de SWOT analizinin ne olduğunu bilmemesi, onun değil, akademisyenlerin eksikliğidir.
3. Gençlerin akıllarına, başarma arzularına, çabalarına inanıyorum, güveniyorum ve hepsini çok seviyorum. 😀
Khan Akademi Eğitimin Geleceği Mi?
Bir anne çocuğu için en çok ne ister?
Elbette çağdaş, onu geleceğe hazırlayacak bir eğitim.
Bir anne ister ki, çocuğunun aklı, fikri açık olsun, bilgiyi öğrensin, düşünsün, araştırsın, sorsun, sorgulasın, merak etsin, yaratsın, üretsin. Mutlu olsun.
Bu yazdıklarımı okuyanların eminim yüzlerinde belki kekre, belki alaycı, belki de hayalci bir tebessüm belirdi.
“Neredeeee bu memlekette?” dediniz.
.
21. yüzyıl dünyası insana geçtiğimiz yüzyıla kıyasla çok farklı yetkinlikler tanımlıyor; çeşitliliğe inanç ve saygı, yenilikçilik, girişimcilik, öğrenme çevikliği, yaratıcılık, açık iletişim, değişime açıklık, ileri seviyede kişisel farkındalık.
Bir İK uzmanı ve anne olarak ben size söyliyeyim; bu yetkinliklerin bir tanesine bile mevcut eğitim sistemsizliğimiz ve vizyonsuzluğumuz ile ulaşamayız. Nereden mi biliyorum? Dünya inovasyon endeksine bakın; 68. sıradayız. Lütfen linki açın ve bizden yukarıdakilere bir bakın, sonra da aşağıdakilere. Ne düşünüyorsunuz? Ben, bir sıra daha düşersek, bunalıma girebileceğimi düşünüyorum.
2023’de dünyanın en büyük on ekonomisinden biri olmaya adayız. Peki, hangi sıfatla?
Emin olun bu halimiz ile “yenilikçi, girişimci, yaratıcı, fark yaratan, değişim odaklı, çeşitlilik bilinci yüksek, bilim üreten” sıfatları ile değil. Ama belki ufku pek açık bir bakanın dediği gibi, “ara eleman yetiştiştiren ülke” şeklinde olabilir !!
.
Dersaneler kapanıyor. Eğer dersaneler ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın performansını karşılaştır ve bir karar ver deseniz, ben “Milli Eğitim Bakanlığı’nı kapatın” derdim. Milli Eğitim Bakanlığı’nı tenceredeki yemeği yakan aşçıya benzetiyorum. Dersaneler de yanık kokusunu yok etmeye çalışan davlumbaz. Aşçı davlumbazı dövüyor, sanırsınız yemeği yakan davlumbaz…
Üniversiteyi dersaneye gitmeden ve okul kursunu da yarıda bırakarak kazanmış bir kişi olarak sorun için “nereye çekseniz oraya sonsuz uzar” diyorum. Ne Milli Eğitim Bakanlığı’nın söylemlerine, ne de dersanelerin gerekliliğine inanmıyorum. Bir anne olarak aklımı itiş kakışa değil, çözüme yormaya çalışıyorum.
Derken karşıma Khan Akademi çıkıyor. 🙂
Khan Akademi, Salman Khan’ın ilk öğretim-lise dönemi çocuk ve gençler için yapılandırdığı yenilikçi bir sanal eğitim ve koçluk modeli. Bir sosyal sorumluluk faaliyeti. Şu anda STFA, Khan Akademi’yi Türkiye’ye, içeriğini Türkçe’ye çevirerek kazandırmaya çalışıyor. Dilimize çevrilmiş olan içerik üzerinden portalı inceleyebilir, aşağıda da Salman Khan’ın TED konuşmasını akademinin nasıl bugünlere geldiğini anlamak için dinleyebilirsiniz.
Khan Akademi, Türkiye’de şu an pilot okullarda kullanılıyor. Önümüzdeki 2-3 yıl içinde de bütün sistem ve içerik dilimize çevrildiğinde asıl etkisini kanımca gösterecek. Eğitimcinin, öğrencinin, velinin öğrenme vizyonu değişecek, gelişecek. Baksanıza, Bill Gates “ben artık çocuklarıma matematik çalıştırmıyorum, Salman Khan çalıştırıyor” demiş. Böylesi bir söyleme “nedir ki hikmeti?” diyerek ciddi kulak kabartmak gerek.
Khan Akademi’nin ingilizce versiyonuna hemen üye olmanızı tavsiye ederim. Karşınıza sizin matematik seviyenizi analiz etmek üzere 8-10 soruluk bir test gelecek. Test diyorum ancak sorular çoktan seçmeli değil. Sadece matematik işleminin sonucunu bulup boş kutucuğa yazıyorsunuz.
Sonrasında Khan Akademi seviyenizi belirliyor ve sistemdeki istediğiniz matematik konusunda kendinizi geliştirecek sanal eğitimleri almaya başlıyorsunuz. Yapı üzerinden matematik haricinde fen bilimleri, iktisat, sosyal bilimler, sanat gibi pek çok konuya dair binlerce eğitim videosuna da ulaşabiliyorsunuz.
Khan Akademi’yi sadece öğrenciler değil, öğretmenler de çok aktif kullanabiliyor. Zaten Khan Akademi’yi cazip kılan bir diğer özellik de bu. Öğretmenler, Khan Akademi ile birlikte tahta başında ders anlatan sıkıcı insan konumundan, öğrencilerin seviyelerini dijital ortamda birebir takip ederek onlara ihtiyaç duydukları desteği sıcağı sıcağına verebilen koç konumuna taşınıyor.
Açıkçası Khan Akademi’nin beni en çok etkileyen özelliklerinden biri de yazılım teknolojisi oldu. Nasıl anlatsam … şiir gibi. İnsan yazılım içinde dolaştıkça heyecanlanıyor, ilginç bir şekilde kendisini güvende hissediyor. Eğitim konusunda “özlediğimiz” bir duygu.
Şimdi sizden ricam, lütfen Khan Akademi’yi mevcut veya gelecekte sahip olacağınız çocuklarınız için inceleyin. Ne istediğimizi bilirsek, gerekli yerlere vereceğimiz mesajlar da netleşir.
Ben diyeyim Khan Akademi, siz deyin başka bir model, benim tek isteğim kızımın dünya standartlarında eğitim alması ve aydın bir dünya vatandaşı olarak, kızlı erkekli mutlu hayat sürmesi.
Ve biliyorum ki, olacak. Biz gerçekten istedik mi, herşeyi başarırız. 🙂